Python betikleri yazarken sık sık döngüleri kullanıyoruz. Bildiğiniz üzere döngü içerisinde bir veri tipini dolaşabilmek için o veri tipinin tekrarlanabilen, iterasyon içine alınabilen bir durumda olması gerekir. Mesela tipi int olan bir değeri döngüye sokamazsınız.
Döngüleri kullanırken herşey toz pembe ilerler fakat veri büyüdükçe döngüye sokmak biraz zorlaşmaya başlar. Bu tür durumlar için python ile beraber gelen core modüllerden biri olan itertools bize yardımcı oluyor. Hızlı çalışan, bilgisayarın kaynaklarını verimli kullanan fonksiyonlar barındırıyor. Şimdi isterseniz bu fonksiyonları inceleyelim.
Kurulum
Kurulum gerektirmez, python ile beraber gelir ve projeniz içerisine dahil ederek kullanabilirsiniz.
import itertools as itt
olarak projeme ekledim. Böylece itt kısaltması ile ilgili fonksiyonlara ulaşabilirim.
cycle
Elinizdeki veriyi hiç bitmeyen bir döngüye sokar. Son elemana gelirse, başa döndürür ve döngüyü sürdürür.
names = ['Sinan', 'Erdinç', 'Yasemin', 'Merve']
Elimizde şöyle bir liste olsun.
c1 = itt.cycle(names)
print(next(c1))
print(next(c1))
print(next(c1))
print(next(c1))
print(next(c1))
Bu listeyi cycle fonksiyonuna parametre geçerek c1 isimli bir değişkene attıktan sonra next fonksiyonuna bu c1 değişkenini gönderdiğimde bana şöyle bir çıktı verecek.
Sinan
Erdinç
Yasemin
Merve
Sinan
Dikkat ederseniz tüm döngüyü dolaştı sonrasında tekrar Sinan yazdı.
count
Basit bir sayaç oluşturur. Range fonksiyonu gibi bitiş limiti yoktur, başlangıç ve kaçar kaçar ilerleyeceğini girerek yönetebilirsiniz.
c2 = itt.count(3,-1) # kaçtan başla, kaçar kaçar ilerle.
print(next(c2))
print(next(c2))
print(next(c2))
print(next(c2))
print(next(c2))
Görüldüğü üzere count fonksiyonuna 3 ve -1 değerlerini parametre olarak geçtim. 3’den başla ve -1 azaltarak devam et demiş oldum, ancak bir sınır vermedim sürekli bu devam edecek. next fonksiyonunu kullanarak ekrana bastığımda şöyle bir çıktı verecek.
3
2
1
0
-1
Eğer next fonksiyonu ile sonraki elemanı ekrana yazmaya devam edersem azalmaya devam edecektir.
Yukarıda anlattığım cycle ve count hakkında hazırladığım videoyu izleyebilirsiniz.
accumulate
Döngü içerisindeki tüm elemanları üst üste yığa yığa ilerler. 2 parametre alır, birincisi döngüye sokmak istenen veri, ikincisi de hangi fonksiyonu kullanarak yığma işlemi yapacağıdır.
sayilar = [10,20,30,40,30,20,55] # elimizde şöyle bir liste olsun.
c3 = itt.accumulate(sayilar)
print(list(c3))
[10, 30, 60, 100, 130, 150, 205]
Listenin ilk elemanının üzerine ikinciyi, sonra üçüncüyü toplayarak liste bitene kadar bunu sürdürdü. Dikkat ettiyseniz, yığma işlemini yaparken kullanacağı bir parametre geçmedim. Parametresiz çalıştığında buradaki fonksiyon toplama işlemi yapar.
Mesela biz çıkartma yaparak yığsın istiyoruz. O zaman accumulate içerisine ikinci parametre olarak basit bir lambda fonksiyonu yazabiliriz.
c3 = itt.accumulate(sayilar, (lambda x,y: x-y))
print(list(c3))
[10, -10, -40, -80, -110, -130, -185]
Şimdi de yığma işlemini çıkartarak yaptı. İstediğiniz lambda fonksiyonunu yazarak bunu tüm listeye yığabilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken lambda fonksiyonunu yazarken 2 adet parametre bekleyecek şekilde yazmalısınız. Çünkü yığma işlemi yapılırken accumulate fonksiyonu size 2 adet parametre gönderecek.
chain
Döngüye sokabileceğin verileri parametre olarak geçtiğinde sana hepsini birleştirir. Aşağıdaki örnek içerisinde ben list fonksiyonundan geçirerek ekrana öyle bastırdım.
c4 = itt.chain([1,2,3],"xyzd",{"k":"v"},("98",97))
print(list(c4))
[1, 2, 3, 'x', 'y', 'z', 'd', 'k', '98', 97]
Gördüğünüz gibi fonksiyona liste, string, sözlük ve demet gönderdim, sonra hepsini birleştirip liste yaptım. Burada dikkat etmeniz gereken şey, {“k”:”v”} sözlüğü içerisinde sadece k değerini aldı.
Şimdi aklınızda şöyle bir soru olacak, zaten ben iki listesi toplar gibi birleştirebiliyorum, yani
k1 = [1,2,3]
k2 = [4,5,6]
k1 + k2
[1,2,3,4,5,6]
şeklinde yapabiliyorum, o zaman chain() fonksiyonu farklı ne? Normalde iki listeyi toplar gibi birleştirdiğinizde sonuç yeni bir liste olur. Ancak chain() ile birleştirdiğinizde bu bir iterator olan chain objesidir ve yeni bir liste oluşturmadan var olan listeleri birleştirip döngüye sokabileceğiniz bir hale getirir. Büyük verilerde hayat kurtarabilir.
Yukarıda anlattığım accumulate ve chain hakkında hazırladığım videoyu izleyebilirsiniz.
dropwhile, takewhile
Bu 2 fonksiyon, kendilerine gönderilen bir liste tipindeki bilgiyi alır, yine kendilerine gönderilen bir fonksiyondan geçirir, dönen değerin True veya False olmasına göre ise farklı şekilde davranır. Bu 2 fonksiyon biraz map ve filter ile karıştırılabilir ama küçük farkları var.
sayilar = [3,4,5,6,7,2,1] # elimizde şöyle bir liste olsun.
def test_filter(x):
return x < 5
c5 = itt.dropwhile(test_filter, sayilar)
print(list(c5))
[5, 6, 7, 2, 1]
Eklediğimiz test_filter fonksiyonu içerisine, dropwhile üzerinden sayilar listesini gönderiyoruz. Fonksiyondan bize True dönüyorsa o değeri atlıyor. İlk defa False döndüğü bir an olduğunda ise, artık döngüden çıkıyor.
Bu nedenle 3 ve 4 değerleri için test_filter() bize True döndüğü için atladı, (5’den küçük olduğu için) ancak 5’e geldiğinde, 5 < 5 değeri False döndüğünden dolayı bu noktadan sonra diğer listenin elemanlarını test_filter() içerisine göndermedi. Yani döngüyü bitirdi, bunu 2 ve 1 değerlerini de ayıklamamasından anlayabilirsiniz. Onlar normalde 5’den küçük.
Bunun tam tersi işlemi de takewhile yapıyor.
c6 = itt.takewhile(test_filter,sayilar)
print(list(c6))
[3, 4]
Eklediğimiz test_filter fonksiyonu içerisine, takewhile üzerinden sayilar listesini gönderiyoruz. Fonksiyondan bize ilk kez False dönene kadar tüm True dönen yani 5’den küçük sayıları ayırıyor . İlk defa False döndüğü bir an olduğunda ise, artık döngüden çıkıyor.
Bu örnekte 3 ve 4 test_filter dan True dönenler, sonra 5 değeri test_filter dan False döndüğü için kalanlarına bakmadı ve döngüyü bitirerek sadece 2 adet sonuç döndürdü.
Şimdi aşağıya bir örnek daha ekliyorum, içinde 12 geçen şifreler ile ilgili bazı işlemler yaptım.
passwords = ["sinan12","b1236","y123","sinan","_2sinan","wqasd12"]
def p_filter(var):
return "12" in var
print(list(itt.takewhile(p_filter, passwords)))
['sinan12', 'b1236', 'y123']
print(list(itt.dropwhile(p_filter, passwords)))
['sinan', '_2sinan', 'wqasd12']
İlk önce şifre içerisinde 12 geçmesi ile ilgili bir fonksiyon yazdım. Sonrasında ise takewhile fonksiyonunu kullandım. Bu bana içerisinde 12 geçmeyen ilk şifreye bulana kadar içerisinde 12 geçen şifreleri döndü. Ardından dropwhile fonksiyonunu kullandım ve içerisinde 12 geçen şifreleri atlayarak, ilk kez 12 geçmeyen şifreye gelince kalanlarını bana döndürdü. Bu arada takewhile ve dropwhile sonucunda dönen elemanların toplamının listenin kendisini verdiğine dikkat edin.
Yukarıda anlattığım dropwhile ve takewhile hakkında hazırladığım videoyu izleyebilirsiniz.
groupby
Bir liste içindeki elemanları, belirlediğimiz bir fonksiyonun sonucuna göre gruplar
numbers = [1,2,3,4,3,2,1,0,5,1]
elimizde şöyle bir liste olsun. Bu liste içerisindeki sayıları, 3’e eşit veya küçük olacak şekilde gruplamak istiyorum.
r1 = itt.groupby(numbers, key=lambda x:x <= 3)
şeklinde groupby() fonksiyonuna gruplamak istediğim listeyi ve sonrasında bir lambda fonksiyonu gönderdim. Başarıyla gruplandı ve lamda fonksiyonu sonucunda gelen True veya False değeri ve yanında grupladığı değerleri barındıran bir demet oluşturdu.
Bunu ekrana basabilmek için döngüye sokarak k,v şeklinde 2 değişkene değerleri dağıttım.
for k,v in r1:
print(k, list(v))
True [1, 2, 3]
False [4]
True [3, 2, 1, 0]
False [5]
True [1]
3 den küçük olacak şekilde grupladı ve sonucunda grubun şartı sağlayıp sağlayamadığını True, False olarak söyleyip yanında ilgili listeyi de paylaştı.
Eğer kaynak bir liste değil de bir sözlük yani dict olsaydı o zaman şöyle yapmamız gerekirdi.
stocks = {"code1":22,"code2":13,"code3":13,"code4":23,"code5":6,"code6":6}
Elimizde şöyle bir sözlük olsun, barkod değerleri ve kaç adet stok olduğunu tutuyor. Şimdi biz aynı adetli stokları gruplamak istiyoruz diyelim.
r2 = itt.groupby(list(stocks.items()), key=lambda x:x[1])
for k,v in r2:
print(k, list(v))
22 [('code1', 22)]
13 [('code2', 13), ('code3', 13)]
23 [('code4', 23)]
6 [('code5', 6), ('code6', 6)]
Gruplarken sözlüğün itemlarını çağırdım ve bunu da bir liste içine aldım sonra da her bir item için 1. indis yani stok değerine göre gruplamasını söyledim böylece aynı stok adedine sahip olanları bana listeledi.
repeat
Adı üzerinde tekrar edilecek işler için kullanılır. Ek olarak bir parametre daha alır o da kaç kere tekrar edeceğini sınırlar.
for k in itt.repeat("Hello",2):
print(k)
Hello
Hello
Yukarıda anlattığım groupby ve repeat hakkında hazırladığım videoyu izleyebilirsiniz.
zip_longest
Bu fonksiyonu anlatmadan önce aslında zip() fonksiyonunu anlatmak gerek. Detaylı olarak bu fonksiyonu şurada yazmıştım. Yine de kısaca bahsedelim.
Şöyle bir hikaye uyduralım, İstanbul’da yağmur yağmış. Sizin elinizde de 4 adet ilçe ve oralara m2 başına kaç kg yağmur düştüğünün verisi olsun.
k1 = ["taksim","istinye","beylikdüzü","kadıköy"]
k2 = [80,70,110]
ancak kadıköy ilçesinde bu yağmuru ölçen aletimiz bozulmuş ve ölçememiş. Bu nedenle k1 listesinde 4 ilçe varken, k2 listesinde 3 değer var. Ben bu iki listesi birbirleriyle aynı indise gelen karşılıklarını birleştirmek istersem,
list(zip(k1,k2))
[('taksim', 80), ('istinye', 70), ('beylikdüzü', 110)]
şeklinde zip() fonksiyonunu kullanabiliyorum ancak dikkat ettiyseniz kadıköy bu yeni liste içerisinde yok çünkü zip fonksiyonu en az elemana sahip listenin değeri kadar birleştirme yapar. Bir liste içinde 4 diğerinde 3 tane eleman varsa o zaman max 3 elemanlı bir liste oluşacaktır.
İşte bu durumu en az elemanlı değil de, en çok, en uzun elemana sahip liste üzerinden yapmak isterseniz o zaman zip_longest() kullanmak gerekir. Aynı örneği bunun üzerinden yapalım.
list(itt.zip_longest(k1,k2))
[('taksim', 80), ('istinye', 70), ('beylikdüzü', 110), ('kadıköy', None)]
şimdi dikkat ettiyseniz kadıköy geldi ve değer olarak None yazıyor.
islice
Bu fonksiyon da elinizdeki liste içerisinde belirli bir aralığı ulaşmak istediğinizde kulllanışlıdır.
a1 = [1, 2, 3, 'x', 'y', 'z', 'd', 'k']
şeklinde bir liste olsun ve biz bu listenin x ve y değerleri dışarıya çıkarmak istiyoruz. O zaman
list(itt.islice(a1,3,5))
['x', 'y']
şeklinde döndürebiliriz. Aldığı 1. parametre elinizdeki liste, ikincisi nereden başlasın, üçüncüsü ise nereye kadar gitsin. Burda 3 dahil ancak 5 dahil değil.
Hemen şöyle bir soru aklınıza gelecektir, ben zaten bunu
a1[3:5]
['x', 'y']
şeklinde yapabiliyorum neden islice() fonksiyonu kullanayım? Eğer köşeli parantezler ile bir aralık verirsem bu bana yeni bir liste oluşturur ancak islice() kullanırsam dönen sonuç bir iterator olan islice objesidir ve döngüye sokabilirsiniz. Elinizdeki veri büyük ise kullanışlı olacaktır.
Yukarıda anlattığım zip_longest ve islice hakkında hazırladığım videoyu izleyebilirsiniz.
filterfalse
Bir fonksiyona geçtiğimiz parametre eğer False dönüyorsa, filterFalse bunları yakalayarak bize geri dönüyor. Hemen bir örnek yapalım.
a1 = [1,2,3,4,5]
Bu liste içerisinde 3’den büyük olanları bulmak istiyorum. Bir lambda fonksiyonu yazarak True veya False döndürebilirim ve bunu da filterfalse fonksiyonundan geçirirsem istediğimi yapabilirim.
list(itt.filterfalse(lambda x:x <= 3, a1))
[4, 5]
Normalde lambda fonksiyonu içerisinde x <= 3 yapıyorum yani 3 ve 3’den küçük olanlar için True dön dedik. Yani 4 ve 5 için False dönüyor, filterfalse fonksiyonu da işte bu False dönenleri yakaladı.
compress
Verilen listeleri birleştirerek, bu birleştirme esnasında sadece True olanları kullanan bir method.
d1 = ["Kadıköy", "Beşiktaş", "Sarıyer"]
d2 = [True, False, False]
r1 = itt.compress(d1, d2)
print(list(r1))
['Kadıköy']
d2 = [True, False, True]
r1 = itt.compress(d1, d2)
print(list(r1))
['Kadıköy', 'Sarıyer']
Burada d1 ve d2 listelerini compress ile birleştirdik fakat bu esnada d2 içerisinde d1’in karşılığı olarak sadece True olanları birleştirdi bu nedenle ilk örnekte Kadıköy döndü sadece. Sonra d2 içerisinde Sarıyer’in karşılığı olarak True yazdık ve tekrar compress methodundan geçirdiğimizde bu sefer Kadıköy ve Sarıyer döndü.
Yukarıda anlattığım filterfalse ve compress hakkında hazırladığım videoyu izleyebilirsiniz.